> Neolityczny władca

> Miedź w Biblii

> Miedź w Iliadzie i Odysei

> Epoka brązu w zbiorach Muzeum Archeologicznego, Oddział Muzeum Miejskiego we Wrocławiu

> Importy rzymskie z Muzeum w Lęborku

> Ikonografia związana z górnictwem i hutnictwem

> Mapy dawnych kopalni miedzi

> Haspel, kołowrót, i koło wodne czyli w kopalni i hucie

> Największe i najgłębsze

Neolityczny władca

Jednym z najbardziej spektakularnych znalezisk świadczących o wczesnym użytkowaniu miedzi na terenie Europy są pochówki odkryte na stanowisku Dewni koło Warny (Bułgaria), związane z kulturą Varna. Cmentarzysko, datowane na lata 4600-4400 p.n.e., odkryto w 1972 roku. Do 1986 r. rozpoznano na nim 281 grobów, w tym liczne kenotafy (groby symboliczne). Ciała zmarłych wraz z darami pogrzebowymi składano do jam o głębokości do 2,5 m. Wszystkie pochówki cechowały się obecnością znacznej ilości wyrobów z miedzi: toporów, pierścieni i innych ozdób. W grobach występowały również przedmioty krzemienne, bransolety i paciorki z muszli małży Spondylusa. Wyposażenie pochówków wskazuje na kontakty z zachodnim wybrzeżem Morza Czarnego, Anatolią i być może Kaukazem.

Na szczególną uwagę zasługuje grób nr 43, zawierający szkielet 40-letniego mężczyzny. Wraz z ciałem do grobu złożono liczne naczynia, a także berła, siekiery, ciosła, szydła i igły. W grobie odkryto 160 przedmiotów z miedzi i ponad 3000 niewielkich przedmiotów ze złota przedmiotów ze złota o łącznej wadze ponad 6 kg. Pochówek ten to grób jednego z najbogatszych ludzi żyjących na terenie ówczesnego świata.

 

Pochówek z groby 43 w odkryty na stanowisku w Dewni wyposażony w przedmioty z miedzi i złota

Miedź w Biblii

Biblia to nie tylko zbiór świętych ksiąg, źródło wiary dla Żydów i chrześcijan, ale również niezwykłe źródło wiedzy o świecie starożytnym. Słowo miedź pojawia się w niej 16 razy - dla porównania złoto wymieniane jest 359 razy, srebro zaś osiem razy - jednak brąz cytowany jest 98 razy, spiż osiem razy. W Biblii znajdujemy również informacje o kopalniach (2) oraz o odlewach i technologii odlewniczej (26).

Skąd pochodził metal, w który zaopatrywały się ówczesne królestwa, aby posiadać surowiec do wyrobu narzędzi, broni i ozdób? Badania archeologiczne oraz dokładna analiza tekstów biblijnych pozwoliły na przybliżenie tego problemu. Jednym ze źródeł miedzi była biblijna kraina Edom położona na południowy-wschód od Izraela. Było to państwo założone jeszcze przed powstaniem państwa żydowskiego, przez Ezawa, brata Jakuba. W X-IX w. p.n.e. było ono już znacznym ośrodkiem eksploatacji i hutnictwa miedzi. Według Biblii kopalnie miedzi znajdowały się na terenie doliny Wadi al-Araba, stanowiącej część Rowu Jordanu i rozciągającej się na południe od Morza Martwego aż do zatoki Akaba — na wschodnim krańcu Morza Czerwonego (Hi 28:2-4). Miedź występowała również w górach Ziemi Obiecanej (Pwt 8:9). Salomon sporządzał miedziane odlewy niedaleko Sukkot (1Kl 7:14-46; 2Kn 4:1-18). Kopalnie miedzi znajdowały się na Cyprze, jednak Biblia wymienia także inne miejsca, z których sprowadzano ten metal: Jawan, Tubal i Meszech (Eze 27:13).

Lb, 214

Od góry Hor szli w kierunku Morza Czerwonego, aby obejść ziemię Edom; podczas drogi jednak lud stracił cierpliwość. 5 I zaczęli mówić przeciw Bogu i Mojżeszowi: «Czemu wyprowadziliście nas z Egiptu, byśmy tu na pustyni pomarli? Nie ma chleba ani wody, a uprzykrzył się nam już ten pokarm mizerny». 6 Zesłał więc Pan na lud węże o jadzie palącym, które kąsały ludzi, tak że wielka liczba Izraelitów zmarła. 7 Przybyli więc ludzie do Mojżesza mówiąc: «Zgrzeszyliśmy, szemrząc przeciw Panu i przeciwko tobie. Wstaw się za nami do Pana, aby oddalił od nas węże». I wstawił się Mojżesz za ludem. 8 Wtedy rzekł Pan do Mojżesza: «Sporządź węża2 i umieść go na wysokim palu; wtedy każdy ukąszony, jeśli tylko spojrzy na niego, zostanie przy życiu». 9 Sporządził więc Mojżesz węża miedzianego i umieścił go na wysokim palu. I rzeczywiście, jeśli kogo wąż ukąsił, a ukąszony spojrzał na węża miedzianego, zostawał przy życiu3.

1 Krl, 7

Tak Hiram skończył wykonywanie wszystkich prac, jakie miał do wykonania dla króla Salomona w domu Pańskim: 41 dwie kolumny z owalnymi głowicami na szczycie tych dwóch kolumn, następnie dwie siatki do pokrycia dwóch owalnych głowic na szczycie tych kolumn; 42 dalej, czterysta jabłek granatu na obydwu siatkach, po dwa rzędy jabłek granatu na każdej siatce; 43 następnie dziesięć podstaw i tyleż kadzi na tych podstawach; 44 również jedno "morze" z dwunastoma pod nim wołami, 45 a także kotły, łopatki i kropielnice. Wszystkie sprzęty, które Hiram zrobił królowi Salomonowi do świątyni Pańskiej, były z brązu polerowanego. 46 Odlewy te wykonywał w glinie14 nad Jordanem, między Sukkot i Sartan. 47 <Potem Salomon ustawił wszystkie te sprzęty>, bardzo liczne, tak iż wagi brązu nie można było obliczyć.

 

Hiob, 28

Hymn o mądrości 1 Istnieje kopalnia srebra i miejsce, gdzie płuczą złoto. 2 Dobywa się z ziemi żelazo, kamienie na miedź2 przetapiają, 3 kres się kładzie ciemności, przeszukuje się wszystko dokładnie, kamień i mroki, i zmierzch. 4 Na odludziu kopią chodniki, hen tam, gdzie noga się gubi, zawieszeni kołyszą się samotni. 5 Ziemię, skąd chleb pochodzi, od dna pustoszą jak ogniem3, 6 bo kamień i szafir zawiera z ziarnkami złota zmieszany.

Miedź w Iliadzie i Odysei

Iliada i Odyseja to nie tylko dzieła należące do kanonu literatury europejskiej, ale również doskonałe źródła dla badań nad wykorzystaniem miedzi w starożytności. Poszczególne passusy homerowej „pieśni o Ilionie” stanowią po dziś dzień dowód wszechstronności wykorzystania tego metalu przez starożytnych Greków, Trojańczyków i inne ludy uwikłane w konflikt sprzed kilku tysięcy lat.

Dzieła Homera eposów nie tylko przedstawiają okutych w spiż wojowników, pozwalają również na poznanie tajników pracy greckich rzemieślników. Warto spojrzeć chociażby na opis wykonania przez Hefajstosa tarczy dla Achillesa.

 

Hefajstos rzucił na ogień hartowną miedź oraz cynę,

Złoto kosztowne i srebro, a potem prędko pochwycił

Ciężkie kowadło. Na pniu je postawił i porwał do ręki

Młot wielkiej mocy, a drugą ręką wziął chwytne obcęgi.

Najpierw wykuwać rozpoczął tarczę ogromną i mocną,

Całą kunsztownie zrobioną. W krąg rzucił otok świetlisty -

Iskrzył się trzema kręgami – i w uchwyt srebrny opatrzył.

(…)

Potem mu wykuł hełm ciężki, dopasowany do skroni,

Piękny, przedziwnej roboty, i złotą kitą ozdobił,

W końcu mu z cyny najlepszej dwie wykuł nagolenice.

Kiedy to wszystko wykonał przesławny w sztuce Kulawiec,

Cały rynsztunek przed matką Achillesową położył.

Z szczytu śnieżnego Olimpu Tetyda zaraz śmignęła

Lotem sokoła, unosząc Hefajsta lśniący rynsztunek.

 

Homer, Iliada, Pieśń XVIII, t. 1986, tłum. Kazimiera Jeżewska, s. 444–449

Pracownia greckich odlewników, czara grecka z V w. p.n.e., domena publiczna

Hefajstos polerujący tarczę Achillesa, waza grecka z V w. p.n.e., domena publiczna

Hefajstos i Tetyda, matka Achillesa, czara grecka z V w. p.n.e., domena publiczna

Epoka brązu w zbiorach Muzeum Archeologicznego, Oddział Muzeum Miejskiego we Wrocławiu

Prawocin, pow. wrocławski, szpila z czopowatą główką, II EB,  nr inw. MAW/11/1990, fot. T. Gąsior

Jerzmanice –Zdrój (daw. Podgórnik), pow. złotoryjski, skarb, czarka z blachy brązowej, IV EB, nr inw. MAW/II/1-2 , fot. T. Gąsior

Karmin, pow. milicki, skarb I, siekierka z tuleją, nr inw. MAW/II/18, V EB, fot. T. Gąsior

Karmin, pow. milicki, skarb I, siekierka z tuleją, V EB, MAW/II/19, nr inw. MAW/II/19, fot. T. Gąsior

Karmin, pow. milicki, skarb III, pobocznice typu Czernogorowka, V EB, nr inw. MAW/II/124-125, fot. T. Gąsior

 Kolsko, pow. nowosolski, skarb, zapinka tarczowata z figurkami ptaków, V EB, nr inw. MAW/II/139, fot. T. Gąsior

Sułów, pow. milicki, skarb (?), situla brązowa, Ha C, nr inw. MAW/II/145, fot. T. Gąsior

Makowice, pow. nyski, naramiennik z tarczami spiralnymi, II EB, nr inw. MAW/II/594, fot. T. Gąsior

 

Jerzmanice - Zdrój, pow. złotoryjski (daw. Podgórnik), fragment zapinki, nr inw. MAW/II/699, IV EB, fot. T. Gąsior

Pawłowice Namysłowskie, pow. namysłowski, skarb, zapinka typu węgierskiego, IV EB, nr inw. MAW/II/1176, fot. T. Gąsior

Mirosławiczki, pow. wrocławski, czekan, II EB, nr inw. MAW/II/1218, fot. T. Gąsior

Racibórz, siekierka, III EB, nr inw. MAW/II/1246, fot. T. Gąsior

Ustronie, pow. lubiński, naramiennik, IV EB, nr inw. MAW/II/1279, fot. T. Gąsior

Wąsosz, pow. górowski, rękojeść miecza z nerkowatą głowicą, IV/V EB, nr inw. MAW/II/1334, fot. T. Gąsior

Woskowice Małe, pow. namysłowski, skarb III, bransoleta zwojowa, Ha D, nr inw. MAW/II/1389, fot. T. Gąsior

Krzydlina Mała, pow. wołowski, szpila, II EB, nr inw. MAW/II/1438, fot. T. Gąsior

Importy rzymskie z Muzeum w Lęborku

Czarnówko, gm. Lębork, cmentarzysko kultury wielbarskiej z okresu I-IV w. n.e. Brązowe naczynia importowane z terenu Imperium Rzymskiego. Fot. Miron Bogacki

Czarnówko, gm. Lębork, cmentarzysko kultury wielbarskiej z okresu I-IV w. n.e. Brązowa sprzączka do pasa inkrustowana srebrem. Fot. Miron Bogacki

Czarnówko, gm. Lębork, cmentarzysko kultury wielbarskiej z okresu I-IV w. n.e. Brązowa zapinka inkrustowana złotą folią. Fot. Miron Bogacki

Czarnówko, gm. Lębork, cmentarzysko kultury wielbarskiej z okresu I-IV w. n.e. Brązowe ostrogi, typowe wyposażenie grobów męskich. Fot. Miron Bogacki

Czarnówko, gm. Lębork, cmentarzysko kultury wielbarskiej z okresu I-IV w. n.e. Brązowe bransolety, typowa ozdoba składana do grobów kobiecych. Fot. Miron Bogacki

Ikonografia związana z górnictwem i hutnictwem

Ikonografia związana z górnictwem i hutnictwem

Przedstawienie górników wg drzeworytu z Ein nutzlich bergbuchleyn Ulricha Rüleina von Calw, ok. 1500 r.

Przedstawienia średniowiecznych górników zamieszczone w Kancjonale Kutnohorskim koniec XV w.

Widok prac górniczych i hutniczych przedstawione na ołtarzu św. Anny w Rožňavě na Słowacji (1513)

Górnicy przy pracy, obraz na II emporze północnej przy ambonie w Kościele Pokoju w Świdnicy, XVII w.

Scena przedstawiająca prace górnicze, detal z dekoracji stropu I piętra dworu w Mniszkowie koło Miedzianki, XVIII w.

Mapy dawnych kopalni miedzi

Plan wyrobisk górniczych w sąsiedztwie sztolni Charakter z 1774 r. Objaśnienia: 1- droga z Leszczyny do Prusic; 2- głęboko wcięta dolina określona mianem Kalkgraben; 3- stara hałda materiału z nalotami malachitu; 4- sztolnia Charakter, założona wysoko w górze, zupełnie zawalona; 5- szyb Charakter, połączony ze sztolnią, zupełnie zawalony; dawni górnicy prowadzili tu eksploatację zielonych (malachitowych) łupków; 6- nowo założona sztolnia o długości 3 m, która przedłużona zostanie do szybu oznaczonego literą L; osiągnął on głębokość 22 m; 7- szyb drążony w 1773 roku przez doktora Hausleutnera, ponownie zawalony; 8-9- dwa duże zapadliska szybów drążone zapewne przez dawnych górników; 10- nowy szyb o głębokości 16 m, na spągu którego natrafiono na pozostałości starych robót górniczych, na górnym ociosie wyrobiska wystąpiło złoże łupka miedzionośnego; 11- kamieniołom piaskowca, z którego materiał wykorzystywany jest do celów budowlanych, płyt, a także osełek; 12- nowy szurf poszukiwawczy. Zbiory Archiwum Państwowego w Katowicach, OBB II 1085, oprac. T. Stolarczyk

Mapa pozostałości górniczych w Leszczynie, prezentująca wyrobiska sztolni Charakter i sztolni Haseler (sztolnia Leszczyńska) wraz z nowo drążonym obiektem, którego wlot znajdował się w wąwozie na południe od obu sztolni. Objaśnienia: 1- wapiennik i zabudowania związane z piecem; 2- sztolnia Leszczyńska; 3- wlot sztolni Charakter, 4- wylot wyrobiska w wąwozie (Kalkgraben); 5- wlot sztolni Leszczyńskiej i przekrój na linii a-b; 6- wyrobiska sztolni Charakter; 7- przekrój na linii c-d. Zbiory Archiwum Państwowego w Katowicach, OBB II 1086, oprac. T. Stolarczyk

Zabudowania tłuczki oraz wyrobiska sztolniowe znajdujące się na lewym brzegu Prusickiego Potoku. 1- dziki strumień (Prusicki Potok); 2- koryto młynówki; 3- budynek tłuczki; 4- sztolnia Prusicka; 5- dolna sztolnia Wilkowska; 6- górna sztolnia Wilkowska; 7- linia projektowanej sztolni; 8- przekrój górnej sztolni Wilkowskiej. Zbiory Archiwum Państwowego w Katowicach, OBB II 1157, oprac. T. Stolarczyk

Archiwalna mapa z 1779 r. prezentująca pozostałości prac górniczych w rejonie Biegoszowa. Objaśnienia: 1- zabudowania Biegoszowa; 2- zapadliska wyrobisk (Pangen) na przebiegu złoża; 3-5 szyby założone w czasie prac badawczych; 6- kamieniołom piaskowca wraz z piecem do wypału wapna; 7- kamieniołom osełek; 8- kamieniołom piaskowca; 9- potażownia, 10- dawne stawy. Zbiory Archiwum Państwowego w Katowicach, OBB II 1153, oprac. T. Stolarczyk

Plan wyrobisk kopalni Daniel w Prusicach według rysunku z 1934 roku. Objaśnienia: 1- wlot sztolni; 2- szyb poszukiwawczy nr I; 3- szyb poszukiwawczy II; 4- miejsce założenia kopalni (Fundpunkt) kopalni; 5- wlot sztolni; 6- wlot rozkopu; 7- planowana sztolnia upadowa kopalni Hegewald; 8- Prusicki Potok; 9- przekroje wyrobisk. Zbiory Archiwum Państwowego we Wrocławiu, Oddział w Legnicy, Akta KGHM ZG „Lena”, sygn. 17, s. 28, oprac. T. Stolarczyk

Mapa wyrobisk kopalni Ciche Szczęście w Leszczynie wraz z ich przekrojem według przerysu z 1931 roku. Objaśnienia: 1- poziom górny wyrobisk; 2- poziom sztolni Charakter; 3- poziom środkowy wyrobisk; 4- poziom dolny wyrobisk; 5- rozkop Henryk (Heinrich) wraz z hałdą; 6- wlot sztolni; 7- wylot rozkopu; 8- stara sztolnia (sztolnia Leszczyńska); 9- nowy rozkop; 10- sztolnia Charakter wraz z hałdą; 11- kamieniołom wapienia, punkt założenia kopalni Ciche Szczęście; 12- bliźniacze piece wapiennicze; 13- miejsce wypału wapna; 14- zabudowania huty; 15- Prusicki Potok; 16- droga Leszczyna-Prusice; 17- linia przekroju; 18- szyb wentylacyjny. Zbiory Archiwum Państwowego we Wrocławiu, Oddział w Legnicy, Akta KGHM ZG „Lena”, sygn. 8, s. 109, oprac. T. Stolarczyk

Plan kopalni Hoffnung, Seegen Gottes, Felix, Neue Hoffnunger Fundgrube w Miedziance wykonany przez Zachariasza Fischera w 1743 r. Archiwum Państwowe w Katowicach, OBB II 1071

Zabudowania huty w Ciechanowicach wg rysunku z 1748 r., odrys z 1825 r. Zbiory Archiwum Państwowego w Katowicach, OBB II 787, oprac. T. Stolarczyk

Huta w Ciechanowicach oznaczona na palnie przeglądowej z 1803 r. wraz z istniejącym i projektowanym systemem urządzeń hydrotechnicznych i spiętrzeń. Objaśnienia: 1- Miedzianki, 2- granica księstwa jaworsko-świdnickiego, 3- zabudowa wsi Kreuzwiese, 4- zabudowania Ciechanowic, 5- osada górnicza Orlinek, 6- dawne wyrobiska górnicze; 7- zabudowania huty, 8- spiętrzenia wodne dostarczające wodę do napędu urządzeń hutniczych, 9 przekrój projektowanych spiętrzeń wodnych między Mniszkowem a hutą w Ciechanowicach. Zbiory Archiwum Państwowego w Katowicach, OBB II 791, prac. T. Stolarczyk

Zabudowania huty w Miedziance (Einigkeiter Kupferhütte), dawnej huty Adama Samuela Jagwitza wg planu z 1806 r. Objaśnienia: 1- Nowe Janowice, 2- zabudowania huty, 3- staw huty, 4- staw tłuczki, 5- tłuczka. Zbiory Archiwum Państwowego w Katowicach, OBB II 792, oprac. T. Stolarczyk

Haspel, kołowrót, i koło wodne czyli w kopalni i hucie

Rysunki maszyn i urządzeń górniczych w Miedziance według rysunków z 1825 r., zbiory Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.

Kołowrót ręczny dla trzech górników z kopalni Felix w Miedziance

Kierat konny projektowany w kopalni Felix w Miedziance

Kierat konny w kopalni Neu Adler koło  Miedzianki

Kierat konny w kopalni Felix w Miedziance

Kubeł wyciągowy z kopalni Felix w Miedziance

Kubły wyciągowe na rudę i wodę w kopalni Felix w Miedziance

Wózek górniczy z kopalni Felix w Miedziance

Miedzianka

Miedzianka, Miedziana Góra, Kupferberg im Riesengebirge, Kupferberg, Copperberge, Cuprifodina in montibus, do 1945 r. niewielkie miasteczko położone w Rudawach Janowickich, na terenie gminy Janowice Wielkie.

Miejscowość została pierwszy raz wzmiankowana w dokumencie z 1311 r. Wśród osób świadkujących przy wystawianiu nadania na rzecz klasztoru w Lubiążu pojawia się Albert Baiera de Cuprifodina in montibis, ówczesny właściciel dóbr nad Bobrem, których centrum stanowiła najprawdopodobniej Miedziana Góra-Kupferberg..

Od XIV w. Miedzianka była jednym z głównych dolnośląskich ośrodków górniczo-hutniczych. Szczególnie intensywnie miejscowość rozwijała się w XVI w. – w 1519 r. osada uzyskała od króla Ludwika Jagiellończyka przywileje miejskie oraz status wolnego miasta górniczego, w 1539 r. ówczesny właściciel Miedzianki – sekretarz króla Zygmunta Starego, Jost Ludwik Decjusz – wydał dla miasta, ogłoszoną również drukiem w stołecznym wówczas Krakowie, ordynację górniczą.

Miasteczko przez wieku dzieliło losy Śląska. Nie ominęła go wojna 30-letnia, głód i zarazy, nie ominęły pożary, które przynosiły mu niejednokrotnie ogromne zniszczenia, tak jak pożar z 1824 r. w czasie którego spłonęła znaczna część jego zabudowań, w tym oba kościoły.

W XIX w. wydobycie rudy miedzi znacznie spadło, a górnictwo przestało odgrywać tak znaczną rolę w gospodarce miasteczka. Podejmowane próby jego ożywienia nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. W 1927 r. zamknięto w Miedziance ostatnią działającą kopalnię – szyb eksploatacyjny Adler, znajdujący się już na terenie sąsiednich Ciechanowic.

Do dawnych wyrobisk w Miedziance powrócono dopiero po zakończeniu II wojny światowej. Głównym celem prac nie było jednak wznowienie wydobycia miedzi a poszukiwania rud uranu. Eksploatację tego surowca prowadzono w rejonie Miedzianki w latach 1948-1951. Jak się przyjmuje, z wydobytej tu rudy uzyskano 19,3 ton metalicznego uranu. Pod wpływem prowadzonych w sposób rabunkowy prac górniczych w mieście zaczęły występować szkody górnicze i liczne zapadliska. W wyniku długoletnich zaniedbań zniszczeniu uległa także znaczna część budynków, w tym dwór oraz kościół ewangelicki. Na przełomie lat 60. i 70. XX w. rozpoczęto przesiedlenia mieszkańców Miedzianki na tereny nowobudowanych osiedli w Jeleniej Górze, przede wszystkim na Zabobrzu.

W 1972 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu podjęło uchwałę o likwidacji istniejących zagrożeń górniczych, będącą de facto decyzją o likwidacji miejscowości. Część istniejących budynków miała zostać wyburzona, a sam teren miasta miał zostać poddany rekultywacji i zalesieniu. Wykonano jedynie pierwszy etap planowanych prac, czyli wyburzenie większości dawnej zabudowy, zalesienia już nie przeprowadzono. Większość mieszkańców zamieszkała na jeleniogórskim osiedlu Zabobrze.

Po dziś dzień wędrując wzdłuż dawnego rynku rozpoznać można pozostałości ścian i piwnic stojących tu niegdyś budynków. Od kilku lat dzięki staraniom wielu osób, w tym autora książki Miedzianka. Historia znikania, Filipa Springera, miasteczko ożywa: organizowane są różnego typu wydarzenia, festiwale mające za zadanie przypomnienie historii tej miejscowości, a po wielu latach do Miedzianki ponownie przyciąga działający tu browar.

 

Miedzianka. Panorama miasta przedstawiona na miedziorycie kolorowanym autorstwa C. F. Stuckardta z ok. 1820 r., zbiory Muzeum Miedzi w Legnicy, ML/TM/393

Widok Karkonoszy, Gór Sokolich i Miedzianki z Gór Ołowianych. Staloryt wykonany według rysunku Theodora Blätterbauera, zbiory Muzeum Miedzi w Legnicy, ML/TM/427

Widok z wieży kościoła katolickiego na górną część rynku oraz kościół ewangelicki, zbiory Muzeum Miedzi w Legnicy, ML/TM/433

Rynek w Miedziance z zabudowaniami południowej pierzei i wieżą kościoła katolickiego, zbiory Muzeum Miedzi w Legnicy, ML/TM/432

Widok Miedzianki od strony Mniszkowa, fot. T. Stolarczyk

Dawny rynek w Miedziance, fot. M. Makuch

Największe i najgłębsze

Największą kopalnią odkrywkową na świecie jest Escondida położona na Pustyni Atakama w północnym Chile. Pozyskuje się w niej ok. 5% światowej miedzi. Do najgłębszych kopalni miedzi na świecie należy kopalnia Kidd Creek, położona 27 km na północ od Timmins, w kanadyjskim Ontario. Obok miedzi pozyskuje się tam cynk, srebro oraz ind. Ten ostatni pierwiastek wykorzystywany jest w produkcji nowoczesnych wyrobów elektronicznych. Obecnie wydobycie sięga już ponad 2930 metrów.

Wydobycie i metalurgia rud miedzi